FACT-CHECK: Pilipinas dunay kaugalingong brand sa TV ug radio hangtod nga nahunong tungod Martial Law

PANGANGKON: Duna untay maayo nga local electronic ug automotive industry ang Pilipinas apan nasupo pagpatuman sa Martial Law. 

RATING: TINUOD

Sigon sa social media post sa financial journalist nga si Likha Cuevas-Miel niadtong Marso 22, 2022, nanghimo na ang Pilipinas og mga radyo ug telebisyon sa wala pa nanggabot sa nasud ang gikan sa Japan. 

Gisugilon sa maong post nga na-share na og 5,500 ka higayon ug dunay 6,800 ka mga reaksyon, ang nahitabo sa Radiowealth, usa ka inila nga Pinoy nga brand niadtong 1950s.

Matod ni Cuevas, pinaagi sa founder sa Radiowealth nga si Domingo M. Guevara, nahimong “manufacturing hub” ang nasud sa wala pa ang Japan ug Korea nga gikan pa gihasi sa gubat, ug bisan ang China tungod sa pagkatap sa Maoism, usa ka klase sa komunismo. 

“Dunay kitay malambuon nga ekonomiya nga gikasilagan sa atong mga silingan,” sigon pa ni Cueva nga iyang gikuha sa artikulo nga unang nigawas sa isamunangpatalastas.blogspot.com. 

“Apan niabot si Ferdinand Marcos Sr. ug nakakuha’g gahum,” dugang niini. 

Ang maong pangangkon nasuta nga TINUOD. 

Gipaluyuhan sa mga report sa Philstar.com ug Manila Bulletin ang maong kamatuoran. Gibutyag sa mga artikulo nga nigawas niadtong 2013 nga ang Radiowalth ang usa ka “barato nga brand sa mga radyo, telebisyon, ug ubang mga appliances nga gigama sa mga Pilipino” nga maoy nidominar sa lokal nga merkado, sa wala pa nangabot ang mga langyaw nga brands gikan sa laing nasud. 

Si Guevara usab ang nagsugod sa automotive industry sa Pilipinas human gitagaan siya’g pagtugot sa Volkswagen Germany nga moasembol og tipid sa gasolina nga Beetle ug Kombi nga mga sakyanan. Gipangita ang maong mga klase sa sakyanan niadtong mga panahuna nga nakigtigi sa mga sakyanan gikan sa US nga dako’g konsumo sa gasolina.

Apan napurnada ang mga plano ug bisyon ni Guevara humam gideklara ang Martial Law nga niresulta sa pagkhagsa sa iyang mga patigayon. Isip usa sa mga delegado sa 1971 Constitutional Convention, usa siya sa pito ka mga delegado nga nibutar supak sa “martial law constitution.” 

Sukad niadto, giinteresan sa mga cronies sa anhing diktador nga si Ferdinand Marcos ang mga shares sa iyang mga kompanya “nga wa’y bayad.” Nagmagahi niadtong una si Guevara hangtod nga “niatras siya sa iyang kaugalingong negosyo” ug nikagiw ngadto sa US. 

Gikumpermar sa website sa RFC Financing, ang usa sa mga nakalahutay nga kompanya ni Guevara nga ang ilang appliances ug car companies ang gisirhan niadtong panahon sa Martial Law regime sa 1970s. 

Narehabilitate ang RFC Financing niadtong 1980s pagkapukan sa diktatorya. 

Gidayeg sa anhing National Artist for Literature nga si Nick Joaquin ang kabilin ni Guevara. “Dili malilong nga sa pagsugod sa dekada 70, paingon na unta ang Pilipinas nga mahimong bag-o nga ‘Industrialized Country,” sigon pa niya, ug nga si Guevara ang “trailblazer” o dalan aron makabot unta sa nasud ang maong hataas nga ambisyon. 

Isip pagila sa iyang nabuhat, gipangalan ni Guevara ang Libertad Street sa Dakbayan sa Mandaluyong sa Metro Manila isip pagtimaan sa iyang natampo ug kon unsa unta ang nasud kon iyang napadayon ang iyang mga plano ug wala nabiktima sa kahakog ug pagka kleptocrat nga si Ferdinand Marcos. (Translation ug estorya ni Ryan Christopher J. Sorote)  

PressOne.PH is part of #FactsFirstPH which brings together various sectors that are committed to promoting truth in the public space, and exacting accountability on those who harm it with lies. For those interested to join the initiative, email info@factsfirst.ph

PressOne.PH has adopted Facebook’s ratings options for third-party fact checkers and is working toward accreditation with the International Fact-Checking Network (IFCN).

See our fact-checking policy here.