PANGANGKON: Ideya sa anhing diktador nga si Ferdinand Marcos Sr. ang Nutribun project.
RATING: BAKAK
Sa usa ka Facebook live video, Feb.3, 2022, gibarugan ni Ormoc City Mayor Richard Gomez ang iyang pagpaluyo sa kandidatura ni Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., ang bugtong anak sa anhing diktador sa Pilipinas gikan niadtong Dec. 30, 1965 hangtod sa Peb. 25, 1989. Gisugilon usab ni Gomez ang iyang personal nga kasinatian atol sa administrasyon ni Marcos Sr.
“The time na presidente pa si President Marcos, I’ve experienced ‘yung mga ginawa nila,” Gomez said. “Siguro some experienced na mga hindi maganda and so up to now, they’re against him.”
Sa iyang pagpaambit, nakapangangkon og sayop si Gomez sa iyang pagingon nga ang kanhi diktador maoy nagpaluyo sa Nutribun program.
“As a young kid, I experienced na gumanda yung Roxas Boulevard, nagkaroon ng LRT (Light Rail Transit), napatayo ‘yung Philippine International Convention Center, ‘yung [Manila] Film Center. Na-experience ko ‘yung Nutribun program ni presidente,” matod sa mayor.
Ang Nutribun program ang gisugdan sa Pilipinas taliwa sa nasinati niini nga problema sa malnutrisyon niadtong 1970s. Nilanat og 26 ka tuig ang pagpanghatag sa gobyerno og Nutribun gikan sa 1971 hangtod sa 1997.
Apan dili si Marcos o ang iyang administrasyon ang nagpaluyo ug nag-develop sa Nutribun formula. Ang tinuod nga nagpasiugda niini ang US Agency for International Development (USAID) Nutrition ug mga siyintipiko gikan sa Virginia Polytechnic Institute and State University.
Sa usa ka report nga giluwatan niadtong 1979, gilista sa USAID ang mga nagtinabangay sa pag-develop sa Nutribun nga mao ang mosunod:
- Ang nag-develop sa formula ang USAID Nutrition alang sa sustansiyado nga esnak;
- Ang Food for Peace and CARE ang ni-donate og mga sagol sa paggama sa Nutribun (harina ug gatas);
- Ang nitudlo sa mga bakery unsaon pagluto og Nutribun mao ang Wheat Associates;
- Ang mga lokal nga bakery usab nangitag paagi sa paggamit og lokal nga mga sagol uban sa mga imported aron makagama sa Nutribun; sila usab ang nihatod niini sa mga tunghaan;
- Ang mga tunghaan usab ang nibayad sa mga lokal nga bakery nga nihatod kanila sa Nutribun; ug
- Ang mga tinun-an nga nitampo (wala gipugos nga mobayad) sa balayrunon.
- Ang mga Marcos na ang nangangkon nga ila ang Nutribun project.
Sa libro sa kanhi USAID communications media advisor nga si Nancy Dammann nga “My 17 years with USAID,” iyang gibutyag nga ang mga Nutribun package, nga alang sa mga biktima sa pagbaha sa Central Luzon, ang gibutangan og “Courtesy of Imelda Marcos – Tulungan Project” nga slogan.
Nakatampo usab sila Ferdinand Jr. ug Imee sa pagpakatap og mga bakak kalabot sa Nutribun project.
Niadtong 2018, atol sa ika-101 nga adlaw natawhan sa ilang amahan, ni-post ang duha og video diin ang narrator nitagsa-tagsa sa mga proyekto sa gobyerno ni Marcos nga nagingon: “Nakilala ang Nutribun bilang isang masustansya at kumpletong pagkain para sa mga batang mag-aaral. Ang bawat isang Nutribun ay katumbas ng ⅓ ng recommended dietary allowance ng mga bata para sa enerhiya at protina, kung kaya naman matagumpay na sinugpo ang problema ng malnutrisyon sa mga paaralan.”
Naobserbaran ang pagkunhod sa malnutrisyon pipila ka tuig human gisugdan ang Nutribun project, apan dunay uban nga nagduda kon gumikan ba gyud kini sa Nutribun.
“There is little evidence…that present school feeding programs have significantly enhanced the physiological capacity of students,” sigon ni Barry Popkin ug Marisol Lim-Ybanez sa ilang journal article, “Nutrition and school achievement,” nga gi-publish sa Social Science and Medicine journal niadtong 1982.
Unang na-fact-check sa Rappler ang pangangkon sa mga Marcos nga ilang proyekto ang Nutribun project. (John Ezekiel J. Hirro/Gihubad sa Bisaya ni Ryan Christopher J. Sorote)
PressOne.PH is part of #FactsFirstPH which brings together various sectors that are committed to promoting truth in the public space, and exacting accountability on those who harm it with lies. For those interested to join the initiative, email info@factsfirst.ph
PressOne.PH has adopted Facebook’s ratings options for third-party fact checkers and is working toward accreditation with the International Fact-Checking Network (IFCN).